"Οι Φωνές του Ποταμού Παμάνο",Ζάουμε Καμπρέ /Jaume Cabré

Αναδημοσίευση από:http://lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.co.ke/2016/06/jaume-cabre.html
Καταλανική σάγκα σε εφτά μέρη.

Ο Ζάουμε Καμπρέ το 2004 προσέφερε στο πολυπληθές αναγνωστικό κοινό του ένα μυθιστόρημα 650 σελίδων εμπνευσμένο από τον ισπανικό εμφύλιο.Το έκανε μεγαλόπνοα,γενναιόδωρα,χωρίς φόβο για την διττή φρίκη της ιστορικής αλήθειας του πολέμου όμως με πάθος για την ανάδειξή της, πάθος που ποτίζει τη δραματική μυθοπλασία απ΄την ημερολογιακή αρχή που της δίνει (και πριν απ΄αυτή) μέχρι το τέλος της (και πολύ μετά απ΄αυτό). "Οι Φωνές του Ποταμού Παμάνο" είναι ο τίτλος αυτής της επικής ιστορίας και φτάνει στον αναγνώστη σαν ένα ιστορικοπολιτικό μυθιστόρημα με πλούσιο περιεχόμενο, χτισμένο με ασυνήθιστη τεχνική, ένα από αυτά που αποκαλούμε σάγκα και τους αξίζει η προσεκτική και εστιασμένη εκείνη ανάγνωση που θα τα ξεδιπλώσει καλά ως την τελευταία τους πτυχή και θα τα δικαιώσει (ή θα τα απορρίψει) ως τέτοια στα μάτια εκείνου που θα αναμετρηθεί συναισθηματικά μαζί τους.

Οι συνεχείς ανατροπές και η καταιγιστική δράση, οι ανεκπλήρωτοι έρωτες, οι σχέσεις άρρωστης ή καθαρής αγάπης και δημιουργικής ή νοσηρής εξάρτησης που αναπτύσσονται ανάμεσα στα μέλη τριών οικογενειών κυρίως μα κι ενός ολόκληρου χωριού και σύσσωμης της ισπανικής κοινωνίας στις πιο κρίσιμες ιστορικές της περιόδους και, τέλος, η προσήλωση των έντιμων ανθρώπων στο δίκαιο και το καλό, δεν λείπουν στιγμή.

Ο Καταλανός συγγραφέας οδηγεί τον αναγνώστη με αναδρομική μη γραμμική πορεία γραφής (αν δεν υπάρχει σαν όρος, ας τον υιοθετήσουμε) μέχρι τα καταλανικά Πυρηναία του βουτηγμένου σε αίμα αθώων και ενόχων ισπανικού φρανκικού χτες και θολού μεταφρανκικού σήμερα που φτάνει ως το 2002, με αρωγό του την βαθιά γνώση της οδυνηρότητας αυτής καθαυτής του θέματος και ασπίδα του (γιατί παίρνει πολιτική θέση, διαλέγει το δημοκρατικό στρατόπεδο χωρίς να τους χαρίζεται σε κριτική και δεν το εικάζω αυτό, το λέω με βεβαιότητα)την ευφυή ειρωνεία εκείνου που ξέρει σε βάθος και από πικρή πείρα το χρονικό μιας ατέρμονης ακόμα και στις μέρες μας σύγκρουσης, κρατώντας έξω από την βαριά ατμόσφαιρα της μυθοπλασίας την επηρμένη σιγουριά του λεπτολόγου ερευνητή που εκ του ασφαλούς και αφού έχουν τελειώσει  τα πιο δύσκολα -έχουν άραγε; Μπορεί κάποιος να το βεβαιώσει;- εκείνος μετατρέπεται σε παντογνώστη αφηγητή.

Ο Καμπρέ δεν είναι με τίποτα ο συνηθισμένος τριτοπρόσωπος ή ο παντογνώστης αφηγητής, έχει αναπτύξει μια διαφορετική αφηγηματική τεχνική που την συναντάμε και στα άλλα έργα του και έχει πολύ ενδιαφέρον: πασάρει κυριολεκτικά τον ρόλο του αφηγητή σε πρόσωπα της ιστορίας βάζοντάς τα να λένε κι εκείνα σε μικρή ή μεγαλύτερη έκταση -μπορεί να είναι μόνο μια φράση η αφηγηματική τους σφήνα- κάποια κομμάτια της και μοιράζει, ποσοτικώς άνισα, το υλικό σε τρεις πλατιές χρονικές περιόδους που όμως τις εμπλουτίζει με εγκιβωτίσεις ισχυρών ιστοριών από τις επίσης κρίσιμες δεκαετίες του ΄60,΄70 και τις αρχές του΄ 80 δημιουργώντας ένα συνεχές πηγαινέλα που ίσως στην αρχή αποθαρρύνει ή μπερδέψει κάπως τον (βιαστικό) αναγνώστη. 

• 1920 (και΄30, οι κρίσιμες δεκαετίες που  κυοφορούν τις συμφορές που θα έρθουν)
• 1940 (ισπανικός εμφύλιος και Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος)
• 2002 (η παγκοσμιοποιημένη αφασία και η απώλεια του συλλογικού ιδεώδους)

Ο αναγνώστης από την στιγμή που θα κατανοήσει, σε επίπεδο τεχνικής, τον μηχανισμό της αφήγησης του στυλίστα Καμπρέ, εξοικειώνεται, συμπάσχει, ταυτίζεται, νοιώθει. Παρακολουθεί με δέος, συμπόνια, θυμό, αγάπη, συγκίνηση και σκεπτικισμό πρωταγωνιστές και δευτερεύοντες χαρακτήρες (πάνω από 30 στον αριθμό) να γίνονται έρμαια της ατομικής και συλλογικής μοίρας, να παραδίνονται στον χρόνο, κι ό,τι φέρνει αυτός, ανήμπορα ανθρώπινα σαρκία φλεγόμενα από έρωτα, αγάπη, πόθο, μίσος και ένα σωρό άλλα ή να του αντιστέκονται όπως μπορούν,να ζυμώνονται με την Ιστορία που δεν τους ρωτά, τους αιφνιδιάζει και με τα πάντα μπερδεμένα εντός τους, ζώντας μονάχα ένα επισφαλές παρόν· να εγκλωβίζονται παθητικά ή συμμέτοχα σε μια διαδοχή άσχημων καταστάσεων ενώ ο εμφύλιός τους μαίνεται και η έκβασή του κρέμεται συνεχώς από μια κλωστή, που γι αυτούς δεν είναι κλωστή, είναι το τραχύ σκοινί του δήμιου. Για όλους ανεξαιρέτως.

Αυτοί οι αμέτρητοι θλιμμένοι άνθρωποι, φασίστες και δημοκρατικοί, κινούνται στην πυκνή -και σε αρκετά σημεία φορτωμένη και στα όρια της φλυαρίας όμως πάντα όμορφη- αφήγηση του Καμπρέ, ως νικητές και ηττημένοι, θύτες και θύματα, καμιά φορά ταυτόχρονα, του φοβερού εμφυλίου(ας μου βρει κάποιος έναν πόλεμο και ειδικά εμφύλιο που δεν είναι φριχτός), να διασχίζουν την ενδοχώρα της Καταλανίας κάτω από συνθήκες τρόμου και ανεξέλεγκτης βίας και να σκορπίζονται από εκεί στην Βαρκελώνη και την Μαδρίτη, μα και την Πορτογαλία, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Σκανδιναβία κουβαλώντας στο πέρασμα των χρόνων τις δραματικές προσωπικές τους μικρές ή μεγάλες ως προς την κειμενική τους έκταση ιστορίες, που όλες όμως συνδέονται μεταξύ τους με επτασφράγιστα μυστικά που αν αποκαλυφθούν οδηγούν κατευθείαν στον θάνατο και γίνονται μια πολυπρόσωπη, τεράστια σάγκα από τις πολλές που στην Καταλονία και σ΄όλη την Ισπανία μα κι έξω από τα σύνορά της ύφανε και στην ωμή πραγματικότητα και στις μυθοπλασίες ο παγκόσμιου ενδιαφέροντος αυτός εμφύλιος, ανακατεύοντας Ισπανούς και μη, γυναίκες και άντρες, συζύγους και τα γεννημένα κι αγέννητα παιδιά τους, πλούσιους και φτωχούς, αστούς και χωριάτες, νέους και γέρους, ρομαντικούς και κυνικούς, δειλούς και γενναίους, προδότες και ήρωες.

Ισπανικός Εμφύλιος.Το καλοκαίρι του 1936, η νεαρή, πλούσια και πανέμορφη Καταλανή κληρονόμος Ελιζέντα Βιλαμπρού βλέπει αναρχικούς να σκοτώνουν τον φασίστα πατέρα και τον άβουλο αδερφό της. Η αφορμή για την αρχή του προσωπικού της μίσους έχει δοθεί με μια φριχτή πράξη και τίποτα δεν θα σταματήσει την σκληρόκαρδη αστή να κάνει αδιακρίτως σημεία και τέρατα για να πλουτίζει και να μηχανορραφεί.Η Βιλαμπρού θα εξελιχθεί σε ηγετική φυσιογνωμία, υποστηρίκτρια και πιστή του Φράνκο και του ανόσιου καθεστώτος του και αν και επιλέγει να μένει τον περισσότερο καιρό στο χωριό γνωρίζει τα κατάλληλα υψηλά κυβερνητικά πρόσωπα για κάθε περίσταση και προσωπικά τον δικτάτορα και κινεί μέσω αυτών τα νήματα ύφανσης της δικής της εξουσίας με σκοπό τον πλουτισμό και την εκδίκηση όλων για όλα, μετερχόμενη κυνικά και ψυχρά κάθε μέσο και την ίδια την ομορφιά της.

Το '44,ενώ κορυφώνεται ο αγώνας κατά του ναζισμού σ΄ολόκληρη την Ευρώπη και κυλάει ποτάμι το αίμα των αθώων σε πολλές χώρες, τα στρατεύματα του Φράνκο καταλαμβάνουν μαχόμενα υπέρ του ετοιμοθάνατου χιτλερικού άξονα, όχι αναίμακτα,την περιοχή της Τουρένας στην Βόρεια Καταλονία και μετά από πολλά και ποικίλα που έχουν στο μεταξύ συμβεί, δολοφονείται στην εκκλησία του χωριού ο δάσκαλος Ουριόλ Φουντέλιας ο μοναδικός άντρας που έχει αγαπήσει αληθινά αυτή η μέγαιρα.Νέο μίσος και μια νέα εμμονή:να βάλει λυτούς και δεμένους,να λαδώσει όλες τις μαριονέτες της καθολικής εκκλησιαστικής ιεραρχίας μέχρι το Βατικανό ώστε να αγιοποιηθεί ο Ουριόλ. Αυτή είναι η επίσημη πτυχή της ιστορίας που θέλει να εξασφαλίσει η Βιλαμπρού, έτσι την ξέρουν και ανάλογα μ΄αυτήν μισούν οι μεν τους δε, όσοι την έζησαν ή πέρασε σ΄αυτούς από τις οικογένειές τους που ήταν με την μια ή την άλλη πλευρά στον εμφύλιο, με τους επαναστάτες ή τους φρανκικούς δηλαδή.

Εξήντα χρόνια αργότερα η Τίνα Μπρος, μια χαμηλών τόνων δημοκρατική δασκάλα, που έχει σωρό τα οικογενειακά ζητήματα κι έναν καρκίνο να την τριγυρίζει ,όταν πια έχει αποδημήσει ο δικτάτορας κι έχει (επαν)έλθει ένας...μονάρχης, αναλαμβάνει για κάποιες εκδηλώσεις και επετειακές παράτες σχολικού τύπου να συγκεντρώσει υλικό που να αφορά σε δασκάλους και την δράση τους από εκείνα τα χρόνια σ΄αυτήν την περιοχή. Η Τίνα βρίσκει πίσω από τον πίνακα μιας τάξης στο παλιό σχολείο της Τουρένα, ένα κουτί με γράμματα του Ουριόλ γραμμένα σε μαθητικά τετράδια.

Σ΄αυτά ο φοβιτσιάρης και μαζεμένος Ουριόλ Φουντέλιας που λόγω προβλημάτων υγείας δεν έχει υπηρετήσει στον στρατό ποτέ και κανενός και το μόνο που θα ήθελε πραγματικά να κάνει είναι να ήταν ζωγράφος και να τον άφηναν ήσυχο,γράφει ένα μακροσκελές γράμμα/ημερολόγιο απευθυνόμενος στην κόρη του, που δεν έχει ποτέ γνωρίσει -η Ρόζα, η έγκυος γυναίκα του μην αντέχοντας την συμπόρευσή του με τους φαλαγγίτες του Φράνκο και υποφέροντας από τον έρωτα που περισσότερο διαισθάνεται παρά βλέπει να γεννιέται ανάμεσα στην Βιλαμπρού και τον δειλό, ευγενικό δασκαλάκο, σηκώνεται και φεύγει χωρίς να αφήσει πίσω της καμία πόρτα επικοινωνίας -για να της πει την αλήθεια:δεν ήταν ποτέ φασίστας, αντίθετα όταν ήρθαν έτσι τα πράγματα τάχθηκε με τους δημοκρατικούς και επί έναν χρόνο έπαιζε το κεφάλι του κορώνα γράμματα συγχρωτιζόμενος δημόσια με τον διορισμένο δήμαρχο Βαλεντί Τάργα, ένα θλιβερό υποκείμενο,για να μαθαίνει και μετά να δίνει πληροφορίες στρατηγικής σημασίας,να κρύβει Εβραίους από την Βόρεια Ευρώπη και να φιλοξενεί αντάρτες,να τους περνάει από τα ασφαλή περάσματα στα Πυρηναία προς τις κοιλάδες και τα σημεία των μαχών.

Η ανακάλυψη των τετραδίων γίνεται για την Τίνα χρέος τιμής να αποκαλύψει την αλήθεια ό,τι κι αν της κοστίσει και να αποκαταστήσει την υπόληψη του Ουριόλ Φουντέλιας. Μπροστά της αρχίζει να ξεδιπλώνεται το αιματοβαμμένο αν και ξεχασμένο από τους περισσότερους, όχι την Βιλαμπρού πάντως που στα ενενήντα της τυφλή και ματαιωμένη από τον γιο της παραμένει μια σκατόψυχη μα ούτε και τις οικογένειες που θρηνούν αδικαίωτους νεκρούς, το τεράστιο κουβάρι της φοβερής ιστορίας του Ουριόλ που μια από τις άκρες της βρίσκεται καλά κρυμμένη εκεί στην ορεινή Καταλονία του ισπανικού εμφύλιου. Ποιος και το γιατί είναι πίσω από την συγκάλυψη και την παραχάραξη της ιστορίας-γιατί όπως σύντομα ανακαλύπτει η Τίνα κάποιοι γνώριζαν την αλήθεια και δεν μίλησαν -γίνεται το μέγιστο μέλημά της όσο κι αν δεν είναι καθόλου σίγουρη ότι θα δώσει καρπούς στο τέλος η αφοσίωσή της, αυτής μιας ξένης γυναίκας,που έρχεται από μιαν άλλη αφετηρία, και γίνεται ένα θραύσμα, ένα καθαρό κομματάκι στο μεγάλο παζλ  της ιστορίας και της Ιστορίας.

Ο γεννημένος στη Βαρκελώνη Ζάουμε Καμπρέ γράφει στα καταλανικά, μια από τις τρεις (!) επίσημες γλώσσες της σημερινής Καταλονίας (επί Φράνκο τα καταλανικά κυνηγήθηκαν) για την οποία όμως πολλοί Καταλανοί διατείνονται ότι και τώρα, για ευνόητους λόγους ηγεμόνευσής της η μνημονιακή Ισπανία του κυρίου Ραχόι δεν τα αφήνει σε χλωρό κλαρί. Η πληροφορία αυτή μόνον άσχετη δεν είναι με το βιβλίο, το αντίθετο· σχετίζεται με την παλιά και σφοδρή σύγκρουση Ισπανών και Καταλανών για την απόσπαση ή όχι της Καταλονίας. Η διατήρηση της καταλανικής γλώσσας σε μεγάλα ποσοστά και η μη αφομοίωση της εθνικής τους κουλτούρας από την καστιλιάνικη *είναι μείζον ζήτημα για την Κατολονία που δεν έρχεται πάντα με ειρηνικούς τρόπους στην επικαιρότητα.

Μια τέτοια πληροφορία είναι διπλά χρήσιμη (για την κατανόηση της Ιστορίας και την κατάκτηση της αισθητικής απόλαυσης της ιστορίας του Καμπρέ) στους αναγνώστες που αναζητούν τις βαθύτερες αιτίες που γεννούν τα τολμηρά και καινοτόμα ιστορικοπολιτικά μυθιστορήματα, όπως αυτό εδώ που καταφέρνει να ξεπεράσει τα όποια δομικά προβλήματα έχει και κρατά το ενδιαφέρον και του εκτός Ισπανίας αναγνώστη(που προφανώς έχει τα δικά του να τον απασχολούν) αμείωτο.

Πρώτο μέρος

Η πτήση του φλώρου

Δεύτερο μέρος 

Ονόματα στο χώμα

Τρίτο μέρος 

 Αστέρια σε ακκίδες

Τέταρτο μέρος 

Μοιρολόι για τον δήμιο

Πέμπτο μέρος 

Kindertotenlieder

Έκτο μέρος 

Η μνήμη της πέτρας

Έβδομο μέρος 

Το τραγούδι του μνήματος

Τα γιατί και πώς εδώ έχουν ιδιαίτερη σημασία.Το τραγικό ιστορικό παρασκήνιο της κεντρικής ιδέας, η έρευνα και η πολιτική της σκοπιμότητα, το πόσο επιστημονικά ή συναισθηματικά γίνεται και πώς χρησιμεύει σαν κύριο υλικό αντλημένο από το παρελθόν σε έναν καθ΄όλα σύγχρονο συγγραφέα, οι προθέσεις του συγγραφέα όταν θα αφηγηθεί με τον τρόπο αυτόν κι όχι εκείνον - έναν πιο ήπιο για παράδειγμα και απλό ή έναν έντονο και σύνθετο, πληθωρικό και ασυγκράτητο όπως είναι ο τρόπος του Καμπρέ-, η σύνδεση επτά μεγάλων κεφαλαίων (με εύγλωττους, ειρήσθω εν παρόδω τίτλους) δίχως να αφήνονται κενά ανάσας του κειμένου και του αναγνώστη ή να γίνεται διαίρεση/εξομάλυνση με ενότητες, η αντοχή των δομικών στοιχείων της τεχνικής αυτής, το μάλλον μακροπερίοδο του λόγου κτλ έχουν ειδική βαρύτητα λόγω της ιστορικότητας του θέματος και αξίζει ο αναγνώστης να ψάξει πέρα από την μυθοπλασία. 

Αρκεί να σκεφτεί ότι η αυτοδιοικούμενη Καταλονία, με πρωτεύουσα την πολύφερνη Βαρκελώνη του Γκαουντί, του Μιρό, της Καμπαγιέ και πατρίδα του Νταλί (από το Φιγέρες αυτός) και άλλων πολλών, αμφιλεγόμενων ή όχι -είναι μια από τις περιοχές αγκάθια της μεταφρανκικής Ισπανίας -πάντα ήταν- γιατί ζητά κάθε τρεις και λίγο την πλήρη αυτονόμησή της, κάνοντάς το με τρόπο διαφορετικό μεν απ΄ αυτόν των Βάσκων μα πάντως σταθερά κι επίμονα. Ε, λοιπόν ο Ζάουμε Καμπρέ είναι Καταλανός ως το μεδούλι, το δικό του και των βιβλίων του.

Πρόσωπα του μυθιστορήματος(μερικά τουλάχιστον) κι ένας... γάτος

η Τίνα Μπρος(δασκάλα, †2002)

ο Ουριόλ Φουντέλιας(δάσκαλος,†1944)

η Ελιζέντα Βιλαμπρού 

ο Βαλεντί Τάργα (φαλαγγίτης, δήμαρχος της Τουρένα και πολλά άλλα)

ο Ζουάν Βεντούρα/υπολοχαγός Μαρκό

ο Έλιοτ ή οι Έλιοτ 

οι Σεραλιάκ(Πέρε, ο πατέρας και Ζάουμε, ο γιος, λιθοξόοι ή μάλλον επιτυμβιογράφοι**)

η Ρόζα (δασκάλα, γυναίκα του Ουριόλ)

ο Ζόρντι Μπουφίλ(δάσκαλος, σύζυγος της Τίνας Μπρος)

ο Αρνάου(φοιτητής, γιος της Τίνας και του Ζόρντι)

ο Μαρσέλ Βιλαμπρού (επιχειρηματίας, γιος της Ελιζέντα)

ο Ανσέλμ Βιλαμπρού (πατέρας της)

ο Ζουέπ Βιλαμπρού (αδελφός της)

 ο Αουγκούστ Βιλαμπρού(επιφανής ιερωμένος, θείος της)

ο Σαντιάγο Βιλαμπρού(γαιοκτήμονας, σύζυγος της Ελιζέντα)

ο Γκαζούλ(δικηγόρος της )

η Μπιμπιάνα(πιστή υπηρέτριά της)

ο Χαθίντο Μας(οδηγός της )

ο Κίκε Εστέβα(εραστής της)

η Μέρτσε(σύζυγος του Μαρσέλ)

οι γυναίκες Βεντούρα(οι αδελφές του δολοφονημένου 14χρονου αγοριού, η μητέρα του )

ο Φελίου Μπρονγκέ(ο μεταφρανκικός δήμαρχος)

η Μπάσκονες (η φαλαγγίτισσα που έχει το περίπτερο)

ο Γιούρι(ο γάτος των Μπουφίλ-Μπρος, που δεν στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων) 

Ιερείς

Στρατιωτικοί

Υπηρέτες

Οικογένειες του χωριού

Ερωμένες του Μαρσέλ
και πάμπολλα ακόμα πρόσωπα

Ο Καμπρέ κατά την ταπεινή μου ελληνική γνώμη, (μα τι άλλο θα΄ταν εκτός από ελληνική, αφού στα ελληνικά -και τι υπέροχη γλώσσα που είναι η ελληνική -διαβάζω και γράφω κι ελληνικά σκέφτομαι όσο δυτικοποιημένη και μαζί ουδόλως ενοχική γι αυτό αλλά και για την ανατολική πινελιά της ζωής κι αν είμαι, βρείτε μου δηλαδή έναν που να μην συνδυάζει ούτε στο ελάχιστο τα δύο αυτά, ενώ έχει την τύχη να μένει σε τούτο το σταυροδρόμι κι εγώ τότε θα σας δείξω αμέσως έναν ανόητο ψεύτη), καταφέρνει να βάλει και τον μη μυημένο στα της Ιβηρικής βιβλιόφιλο στην καρδιά του πονήματός του κι αυτός, ο αναγνώστης, θα του συγχωρήσει στο τέλος -ένα ουμανιστικό και μελαγχολικό τέλος- το ότι ώσπου να γίνει αυτό, του έβγαλε την ψυχή στις πρώτες 150 και λίγες λέω σελίδες, στις οποίες έχει κάνει μαρμίτα το βιβλίο και ρίχνει εντός του, και τι δεν ρίχνει, δεκάδες ονόματα προσώπων και τόπων, επινοημένα και μη ιστορικά γεγονότα, σκέψεις, μπλεξίματα οδυνηρά αδιέξοδων καταστάσεων που διπλοκλειδώνονται με μυστικά, διαλόγους που δεν έχουν κλασική μορφή, όπως είπα και πιο πάνω, μα χώνονται σαν φράσεις στο σώμα του κειμένου σε μια εντελώς ξαφνική αλλαγή προσώπου αφήγησης· εκεί που διαβάζεις μια στρωμένη -επιτέλους- αφήγηση σε γ΄πρόσωπο, ο σημαντικός ή ασήμαντος ήρωας εκεί, στο πιο απρόβλεπτο σημείο, ενώ περιγράφεται παρατηρητικά/εξωδιηγητικά από τον Καμπρέ η όποια κίνησή του, αυτός τού παίρνει την πένα κι ορμά ακράτητος στο προσκήνιο του κειμένου, ουρλιάζοντας, κλαίγοντας, εκστομίζοντας βρισιές και κατάρες σε α΄πρόσωπο, δίχως τυπική διάταξη, χωρίς συστηματική στίξη -άντε κάνα κόμμα κι αυτό με το ζόρι, ούτε λόγος για άνω τελείες και τέτοιες πολυτέλειες· λίγο δηλαδή να αφαιρεθείς την έχασες την ιστορία κι άντε πάλι πίσω διότι, αν κάνεις τον έξυπνο και την αφήσεις, σ΄αφήνει κι αυτή και δεν θα καταλαβαίνεις πιο κάτω τι και γιατί· μόνο τα ονοματεπώνυμα των ηρώων, αποτελούμενα από τρία τέσσερα από την μεριά των μανάδων και την πατρική γραμμή -τα ξέρετε δα πώς είναι αυτά τα ισπανικά ονόματα, Χοσέ Ουριόλ Φουντέλιας Γκράου λέγεται π.χ. ο δάσκαλος και Ζουανέτ Εσπλαντίου Καρμανίου Βεντούρα το αγόρι που δολοφονεί εν ψυχρώ ο Βαλεντί- πετάνε στα σκοινιά του ρινγκ με απανωτά χτυπήματα και τον πιο υπομονετικό και καλά ασκημένο, σε στριφνά από άποψη τεχνικής κείμενα, αναγνώστη. 

Θα έπρεπε να παραθέσω σχετικά παραδείγματα, μα είναι ή ολόκληρες σελίδες -η 62η και η μισή 63η π.χ. που είναι προβληματικές-, ή δυσνόητες συνδέσεις κομματιών της ιστορίας από διαφορετικές χρονικές περιόδους που όμως εντοπίζονται σχεδόν στη μισή αφήγηση κι όχι μόνο στην 69η ή την 71η σελίδα ή κλισέ φράσεις σαν την κρυάδα στην 93η *** κι άλλα διάφορα όχι αμελητέα και κυρίως όχι λίγα και να σχολιάσω πάνω σ΄αυτά, μα δεν θα το κάνω γιατί αφενός εμείς δεν είμαστε σχολικοί μαθητές -να βάλουμε κάτω το  λογοτεχνικό κείμενο (που το θέμα του είναι εκείνο που του προσδίδει αξεπέραστη αίγλη και αξία) και να το τεμαχίσουμε προκειμένου να μας βάλει κάναν καλό βαθμό η φιλόλογός μας, όμως εμείς να το χάσουμε εντελώς, σαν να μην το διαβάσαμε ποτέ-, αφετέρου έχει μιαν αφοπλιστική συνολική ομορφιά το φιλόδοξο μυθιστόρημα του Καμπρέ και ένα έξοχο ιδεολογικό μεγαλείο που στέκεται πάνω από πολιτικές σκοπιμότητες.Το δια ταύτα του (ποιος είναι τελικά αυτός που γράφει την Ιστορία) σε συνεπαίρνει, σε ιντριγκάρει κι όταν το τελειώσεις έχεις τόσα σημαντικά και πλατύτερα να σε απασχολούν για την απανθρωπιά των ανθρώπων, που δεν σε ενδιαφέρουν καθόλου τα μικρά έτσι κι αλλιώς τεχνικά του κουσούρια.

Εδώ αξίζει να επισημάνουμε ότι την μετάφραση, για τις εκδόσεις Πάπυρος που το κυκλοφόρησαν το 2008, την έκανε από τα καταλανικά ο Ευρυβιάδης Σοφός και την θεώρησή της η Κατερίνα Σπαθή. Άθλος.Τους αξίζουν πολλά μπράβο.

ΥΓ.Πώς μου ήρθε να διαβάσω Ζάουμε Καμπρέ;Να σας πω ευχαρίστως.Ο Δημήτρης Τερζής ετοιμάζει αφιέρωμα στην εφημερίδα του, την Εφ.Συν.για τον Εμφύλιο στην Ισπανική Λογοτεχνία που καλώς εχόντων των πραγμάτων θα είναι έτοιμο στα μέσα Ιουλίου.Έχει αρχίσει λοιπόν την έρευνά του και διαβάζει πυρετωδώς. Και αναρτά στο μπλογκ του. Και βάζει τον κόσμο σε πειρασμούς. Δείτε εδώ, εδώ κι εδώ.

Τι πιο συνετό πριν το "Confiteor" που είναι το καινούργιο μυθιστόρημα του Καμπρέ που βγήκε από τις εκδόσεις Πόλις και ήδη συζητιέται πολύ και παντού, να διαβαστούν οι "Φωνές του Ποταμού Παμάνο", διότι είναι πιο σωστό να μην αρκείσαι σε ένα βιβλίο για να γνωρίσεις τον συγγραφέα που την δεδομένη στιγμή σε ενδιαφέρει; 

Τα υπόλοιπα τα μαντεύει κανείς, δεν ξέρω πότε θα διαβάσω και το "Confiteor" αλλά του χρωστάω του Τερζή για τον Καμπρέ, άξιζε και με το παραπάνω η ανάγνωση.

*Η καταλανική Βαρκελώνη είναι η πιο τουριστική πόλη της Ισπανίας. Ο νοών νοείτω.

** Δεν βρήκα λέξη που να περιγράφει αποκλειστικά τον τεχνίτη που σκαλίζει ταφικές επιγραφές(οι Σεραλιάκ αυτό έκαναν με κύριο υλικό τους την άφθονη καταλανική πέτρα), μα ο ίδιος δεν είναι ούτε μαρμαράς τάφων -έτσι δεν τους λένε τώρα;-ούτε (μαρμαρο)γλύπτης κι έτσι έφτιαξα μια (λέξη).

*** Ούτε αστυνομικό να΄ταν, που στο κάτω κάτω αυτό σαν είδος έχει άλλες αντοχές σε κλισέ τύπου : ο Χαθίντο πέρναγε την ώρα του μελετώντας ένα δανέζικο ή σουηδικό περιοδικό με γυναίκες στα πρόθυρα κρυολογήματος.

*Η Βιβή Γεωργαντοπούλου γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα.Σπούδασε στη Νομική, όμως επαγγελματικά ασχολήθηκε με την αργυροχρυσοχοΐα (ως το 2004) και το εικαστικό βιβλιοπωλείο «Degas» (ως το 2012). Διατηρεί το μπλογκ lesxianagnosisbiblioudegas.blogspot.gr και την ομώνυμη λέσχη Ανάγνωσης από το 2009 μέχρι τώρα.